Opinión Bolivia

  • Diario Digital | jueves, 25 de abril de 2024
  • Actualizado 00:06

Refranes y Dichos en Quechua

Refranes y Dichos en Quechua



1. Mana p´isquxta runtunta t´uxpinallachu jina t´uxpixtinqa chhujchanchis anchata sixsikun nin.

2. Wasi qayllapi liqi liqi phawaykachan chayqa mana allinta yachanapaxmin nin.

3. Tuta layqa phichitanka ch´ixumun chayqa mana allinta purinapax mana chayri unquykunapax nin.

4. Tama q´chakuna phawaykachan chayqa rit´iykamunanpaxmin.

5. Ñanpi suwintuta rikhunki chayqa mana sumaxman chayanapaxmin.

6. Ñanpi suwintuta phawaykachaxta rikhunki chayqa sumax tukuy ima risunqa.

7. Layqa phichitanka anchata ch´ixumun chayqa runa jamunanpaxmin.

8. Inti Iluxsimunaman atux risan chayqa kay pachapi sumax tiyakunapaxmin.

9. Atux tuntisqa tulluta mikhun chayqa sumax wata kananpaxmin.

10. Mana wathiyata churaykuspañaqa jisp´anachu imaraykuchus mana wathiya chayaxchu nin.

11. Mana anchata t´antata mikhunachu jina mikhuxtinchisqa usa miraykuwanchis.

12. Mana tullmata mañarikunallachu jinata ruwaxtinqa mana manumanta Iluxsiyta atinchischu nin.

13. Mana runtuta suwakunachu jina kaxtinqa tukuy pacha Ilakikuy qhatiriwanchis nin.

14. Mana yakumanta jark´akunachu jina jark´akuxtinqa yaku apawanchis nin.

15. Mana makiwan uchuta jaywanachu imaxtinchus iskayninku chhixñinakux kanku nin.

16. Mana makiwan siwullata jaywanachu imaxtinchus chhixñinakux kanku.

17. Mana makiwan kuchilluta jaywanachu imaraykuchus uj p´unchayqa iskayninku macianakux kanku.

18. Mana wasiman ujyasqaqa rinachu imaraykuchus tukuy imanchista t´unaykunchis nin.



19. Mana wasi ukhupi khuyunachu imaraykuchus tukuy imanchista wayrajina chinkarix nin.

20. Mana tutaqa wasi ukhupi k´anchachinachu imaraykuchus suwata waxyakunchis ninku.

21. Mana tutaqa wasita pichakunachu ninku imaxtinchus tukuy imanchista picharqakunchis nin.

22. Mana ch´isiqa ima phullatapis p´achatapis thalanallachu imaraykuchus tukuy imanchista thalarqukunchis.

23. Mana nina qayllapi atuxmanta parlanachu imaraykuchus tuta atux jamux nin.

24. Mana mankata Ilaxwanallachu jina Ilaxwaxtinchisqa may chhikata wisanchis punkiwanchis nin.

25. Mana runaxta thanta p´achanta churakunallachu jina kaxtinqa mana rixsisqa unquy chinpaykuwanchis nin.

26. Uj tutachu ch´askata phawaqamuxta rikhunki chayqa runa wañunanpaxmin.

27. Mana maxt´awan wasiqa qhawachinachu jinata ruwaxtinqa machasqamanta ancha t´uxpi kanchis nin. 

28. Uj sawarakuypichu manka p´akikun chayqa mana allinchu kanqa imaraykuchus mana sumaxta kawsankuchu.

29. Mana Iluq´i juk´utawan waxtanallachu imaxtinchus qhincha kanchis nin.

30. Mana anchata phuyuta qhawanachu imaxtinchus ancha qhilla kanchis nin.

31. Mana intita qhawarispa mikhunachu jinata mikhuspaqa wisanchis punkiwanchis nin.

32. Mana anchata tuta purinachu imaxtinchus aya purix pusakapuwanchis nin.