Opinión Bolivia

  • Diario Digital | miércoles, 24 de abril de 2024
  • Actualizado 00:15

Cuento andino en Quechua

Cuento andino en Quechua



Iskay waynamanta



Nawpa pachaqa, uj ayllupi uj waynawan uj sipaswan munanakusqanku ninku.

Waynax sutinqa Jasintu kasqa sipaspata sutintax Isika kasqa.

Chay ayllupi jina munanakuspa iskayninku sawarakuyta munaspa manchayta puriykachasqanku jinamanta chay purikachasqanta yachaspa mana Jasintux ayllunqa chay sipaswan sawarakunankuta munasqankuchu nin.

Jina mana munaxtinkutax uj ch´ujIlaman Jasintuqa Isikata

-akapusqa. Chay ch´ujllapitax Jasintuqa Isikaman ajinata nisqa:

Isika nuqa wasiyman p´achata mikhunata qulqita ima uqharix wasiyman kutisax chaykunawan maymanpis nuqanchis ripusunchis nispa mañakusqa.

Chayta uyarispa Isikaqa Jasintuman ajinata kutichisqa:

Jina kaxtin riy ari nispa kutichisqa.

Jinamanta wasinman Jasintuqa kutisqa jina chayaytawantax nayanankama suyasqa.

Wasinpitax wayk´una wasipi mamanwan tatanwan kanankamatax wasinman yaykurparisqa jina yaykuspaqa puñuna wasi chicianta risaxtintax alqu ayriasqa chayta uyarispatax tatanwan mamanwan lluxsirqamusqanku chaypitax uj runata puñuna wasiman yaykuxta rikhuscianku.

Chaymanta mamanqa ajinata nisqa:

- Puñuna wasiman uj suwa runa yaykunkun usqhay jachata apamuy kaypi suwata wañuchisunchis nisqa.

Chayjinamanta wasi ukhuman iskayninku yaykurparisqanku jina yaykurparispatax ujllata jachawan suwax umanta phawarparichisqanku chayta ruwaytawantax suwata qhawanankupax k´anchanata jap´ichisqanku.

Jina k´anchanawan qhawaspatax chay suwa runaqatax wawankulla kasqa nin chayta rikhuspa warmiqa wawanchista wariuchisqanchis nispa manchayta waqasqanku.

Chayjimanta q´ayantin tukuy ayllu Jasintuta p´anpanankupax wakichikusqanku jina wakichikuytawantax tukuy imanta wakichispa wawankuta p´anpaykamusqanku.

Chayjimanta Jasintuqa aya runaman tukuspa munasqan chayman kutisqa nin.

Chaypitax imanakunkitaxri umaykita nispa Isikaqa tapusqa. Paytax urmakuni nispa kutichisqa.

Kunanqa tukuy ima apamusqaywan jatun llaxtaman ripusunchis chaypiqa tukuy ima tiyan mana chay llaxtapi mikhuymantapis ni imamantapis ususunchu nispa nisqa.

Chayjinamanta karu llaxtaman aya runagaIsikata pusasqa jina karutaña paykunaqa risqanku nitax ni jayk´ax chay llaxtaman chayayta atisqankuchu.

Qayllaña qayllaña nispa aya runaqa sipasta Purichillasqapuni chayjinata risaspa jina ch´isiyaxtin uj wasiman chayarparisqanku.

Chay wasipitax mana wasi ukhtonan aya runaqa yaykuyta

munasqachu aswanpis wasi punkullapi payqa qhipakusqa.

Ajinamanta Isikallata wayk´ux kachaykusqa chayjinamanta chawpi paykuna puñunankama wasiyuxqa jisp´arakux lluxsimusqa aypitax Isikata aya runawan puñuxta rikhusqa.

Chayta rikhuspa q´ayantinqa wasiyuxqa sipasman willasqa a jinata:

- Mana qan runawanchu risanki aswanpis qan uj aya runallawan risanki nispa nisqa.

Iskatax wasiyuxman ajinata nispa kutichisqa:

- Kunan imanaymantaxri nuqari nispa tapukusqa.

Chayjinata tapurixtintax wasiyuxqa a jinata kutichisqa:

- Paywan rinaykipaxqa chhaxrañata ñaxch´ata llipixta ima apakunayki tiyan chanta manarax jatun mayuman chayasaspatax amapuni qan chinpankichu imaxtinchus chay mayu chinpapi jatun llaxta tiyan chayqa aya llaxta tiyan nispa nisqa nin.

Jina wasiyux nisqanman jina Isikaqa tukuy imata uqharikuspa ayarunawan risqa jina risaspa risaspa uj jatun mayuman chayasqanku chay mayu chinpapitax uj quri llaxta jina kasqa nin.

Chaymanta aya runaqa Isikaman chayamunchisña nisqa kunanqa kay mayullataña chinparqunanchis tiyan.

Chayamanta sispasqa kutichisqa.

Naupaxta ganrax chinpay nisqa.

Chayjinamanta aya runaqa chinpasqa jina chinpanankamatax sipasqa ayqimusqa nin.

Chimpamanta manaña Isikata rikhuspa qhipanta qhaparispa qhaparispa aya runaqa sipasta qhatimusqa.

Isikatax ayqimusqanmanta ña taripamusaxtin qhipanman chhaxrañata wijch´usqa chay chhaxrañatax sach´a sach´aman tukusqa chaykamatax Isikaqa ayqimullasqapuni chaymanta ujtawan qhipanpi aya runaqa rikhurimullasqatax. Jina kaxtin ujtawan ña taripamusaxtinria ñaxch´atañatax chuqasqa. Chay ñaxch´atax khiska khiskaman tukusqachayta atipamunankamatax Isikaqa ayqimullasqapuni nin.

Chayjinata ayqimusaxtin ujtawan qhipanpi aya runaqa rikhurimullasqatax chaymanta niya taripamusaxtin lliphixÒatatax wijch´usqa chay lliphixtax nina quchaman tukusqa nin.

Chaypi aya runaqa qhipakapusqa ninku.

Chayjinamanta Isikaqa llaxtanman manchay llakisqa kutipusqa ninku.

Chaypi kay willay tukukun.