Opinión Bolivia

  • Diario Digital | martes, 23 de abril de 2024
  • Actualizado 14:37

Cuento andino en Quechua

Cuento andino en Quechua


Imillamantawan mallkumantawan

Unay pachaqa uj qaqaman mallkuqa uywa michix imillata phawaspa q´ipikapusqa nin. Chay qaqa patapitax ni imata imillaqa mikhuyta atisqachu imaraykuchus mallkuqa chawa aychallata mikhuchista munasqa.



Chayjinamanta imillaqa mallkuman ajMata nisqa.



Mana nuqa chawa aychata mukhuyta yachanichu aswanpis nuqaqa chayasqa aychata mikhuyta yachani nisqa.



Ajinamanta mallkuqa qaqamanta phawaqamuytawan qallpakunapi uspha usphata mask´aspa pawaykachasqa jina usphata tarispatax chawa aychata sunt´irparichisqa.



Chayta ruwaytawan uspha usphallata imilla mikhunanpax apasqa nin.



Chawa aycha usphalla kaxtin watixmanta mana imillaqa mikhuyta munasqachu astawanpis pay nisqa watixmanta mana nuqa chay jinata mikhuymanchu nuqaqa kankasqa aychata mikhuyta yachani nispa manchayta phutikuspa manchayta imillaqa waqasqa.



Chaymanta watixmanta mallkuqa chayasqa aychata mask´ax phawaqamullasqatax chaykama imillaqa sumaxta umacharikuspa ajinata t´ukurisqa:



- Imaynatatax kaypi kayjinata tiyaymanri ima mikhuspatax kawsanmanri imaynatatax chayjina millay asna aychata mikhuymanri nispa umachakusqa.

Aswanpis nillasqapuni. Pillapis jamuspa q´ipiqawanman nispa t´ukurisaxtin uj q´ichichi rikhurimusqa.



Imillatax q´ichichita rikhuytawan manchayta kusikusqa chaymanta jina nispa mañakusqa:



- Kay qaqamanta wasiykama qan q´ipiqapuway nuqa tukuy ima munasqaykitapis qusqayki nispa nisqa.



Chayjinamanta q´ichichiqa imillata phawaspa q´ipiqampusqa jimanta imillax wasinpitax mamanqa imillata rikhuspa ajinata tapusqa:



- Imaraykutax jampunkiri nisqa.



Chay tapuyman imillaqa ajinata kutichisqa:

Mamay chay malkuqa chawa aychallata usphawan sunt´ichisqallata mikhuchiyta munawan chayrayku nuqaqa jampuni nispa willakusqa.



Kunan imanasuntaxri jina kayman chay mallkuqa mask´ax jamusunqa jina jamuxtinqa nuqa wirkhi ukhumanchari pakaykusqayki nispa nisqa.





Chyakama mallkuqa qhasillata kankasqa aychata mask´aspa jina mana tariyta atispatax imillax chayman kutipusqa.



Chay qaqapitax manaña imillata taripasqachu chayjinamanta imillata mask´ayta qallarisqa tukuynixtatax masktasqa nitax tarisqachu.

Chayjinamanta imillaxpata wasinman mallkuqa mamanman tapux risqa mamantax ajinata kutichisqa:



- Kayman mana waway jamunchu qan wawayta kutichipunawayki tiyan.Chayjinamanta mallkuqa ajinata kutichisqa.



Jina kaxtin kunan tusurqapusqayki chaymanta nuqa ripusax ajmamanta nisqanmanjina mallkuqa sip´ira p´atara sip´ira p´atara... aspa tususqatax takisqatax nin.



Chay jinata ruwaspa mallkuqa phawapusqa jina mallku lipuxtinkamatax mamanqa wawanta qhaparisqa.



Yaw… imilla lluxsimullayña mallkuqa ripuñia nispa qhaparisqa.



Imillatax manaña mamanta uyarisqachu. Chayjinamanta mamanqa ukhuta qhawaykusqa chay ukhupitax llawarllapi tullullaña laqa kasqa. Chayta rikhuspa mamanqa manchayta waqaspa qhipakapusqa nin.



Jinalla kay willayqa.